خواجوی کرمانی – مدایح و مناقب شماره 16

فی مدح شهریار الاعظم مبارز الحق و الدین محمد و تهنیة یوم تطهیر اولاده

به وقت صبح چو سیمرغ آتشین شهپر

ز زیر بال مرصّع نمود بیضه ی زر

به نیمروز رساندند منهیان افق

نوید رایت منصور خسرو خاور

شه سنان کش گیتی گشای انجم را

پدید شد ز کمین گه طلیعه ی لشکر

قمر که چشم و چراغ ستارگان آمد

بسوختش ز تف تیغ مهر پیه بصر

فلک شقایق سیراب ریخت بر سنبل

زمان بیضه ی کافور سود بر عنبر

شدم چو مرغ سحر در چمن نشیمن ساز

چو لاله ساغر گلگون به دست و می در سر

نگار زهره جبینم به پیشباز آمد

چو آفتاب نهان گشته در زر و زیور

فکنده سایه ز ابر سیاه بر خورشید

کشیده دایره از مشک ناب گرد قمر

به زلف پست فرو بسته کار بر ریحان

به چشم مست زده راه خواب بر عبهر

ز خنده ی نمکینش برفت قدر نبات

ز پسته ی شکرینش بریخت آب شکر

چه گفت گفت که هر خدمتی که دست دهد

به رسم تهنیت خسروی به جای آور

چرا چو لاله ی حمرا کنی به طرف چمن

ز خون دل می یاقوت رنگ در ساغر

روا بود تو چو سوسن خموش و از هر سوی

زبان به مدح سرایی گشوده مرغ سحر

کنون که جشن شهنشاهیست و روز ختان

ز درج طبع برآور عقود لؤلؤ تر

به بزم شاه برافشان و روی عذر بنه

چرا که روی نهادن به کعبه اولیتر

ز گِرد بالش مهر و سپهر بین کایام

فکند مسند و بنهاد طشت خاکستر

بسوخت صبح جهانتاب آتشین رخسار

کتان روسی مهتاب را به آتش خور

اگرچه قطب فلک قابل تحرّک نیست

درآمدست به چرخ از نوای خنیاگر

سپهر پیر نگر از اشعه ی خورشید

به دست میل زر و بسته بر میان میزر

مخدّرات شبستان چنبری بر بام

نقاب بسته و پوشیده چهره در چادر

عروس حجله ی گوهر نگار زنگاری

نظر گشوده ز بهر نظاره بر منظر

شمیم یاسمن آورده از ارم پیغام

نسیم باد صبا داده از بهشت خبر

فلک که مجمره گردان مجلس اعلی ست

نهاده عود قماری بر آتشین مجمر

به دفع چشم بد چرخ شمس مدخنه سوز

ستاره ریخته همچون سپند بر آذر

چو ختنه سور شهنشاه شرق خواهد بود

شود به دیده گهرپاش و دُرفشان اختر

سپهر مهر جلالت مه سپهر جلال

گل حدیقه ی شاهی شه ستاره حشر

چراغ چشم سلاطین عصر شاه شجاع

که آسمان سزدش تخت و آفتاب افسر

دگر تذرو گلستان مملکت محمود

که بنده ی در او ننگ دارد از سنجر

بخوان دعایی و چون صبح در دم از سر صدق

وز آفتاب چو عیسی بدان دعا بگذر

وگر چنانک ندیدی فضای روضه ی قدس

به یاد حضرت اعلی شهریار نگر

زبان ناطقه دربند و گوهر افشان کن

زبان خامه ی منطیق محمدت گستر

به مدح داور دور زمان مبارز دین

پناه ملک و معین ملوک و کهف بشر

ورت به بحر معانی سفینه حاجت نیست

روان چو آب بخوان این قصیده را از بر

*****

که ای ضمیر تو خورشید آسمان هنر

همای رایت تو مرغ آشیان ظفر

کمینه بنده ی رایت ز هندوان چیپور

کهینه خادم قصرت ز رومیان قیصر

سرای قدر تو را یک سراچه در دهلیز

چهار صفّه ی نه طاق دایر شش در

ز بیم تیغ مگر بستگان درگاهت

به خون لعل فرو رفته کوه تا به کمر

همای چتر تو را آفتاب در سایه

کمند حکم تو را کاینات در چنبر

زهی مبارز کشورستان ملکت بخش

خهی شجاع تهمتن تن فریدون فر

جز این جناب امارت مآب ملک پناه

مکوّنات ندارند ملجایی دیگر

زمانه قرطه ی گلریز فستقی هر سال

به اهتمام تو تشریف می دهد به شجر

شود ز آینه ی دولت تو زنگ زدای

سپهر صیقلی سالخورد آینه گر

ستارگان چو ز بحر کفت سخن رانند

شود طبقچه ی سیمین چرخ پر گوهر

حدیث دست گهرپاش خود ز دریا پرس

اگر چنانکه نداری ز طبع من باور

سرور کی شود از خاک درگه تو جدا

عرض چگونه تواند جدا شد از جوهر

بهشتیان اگر از ساغر تو یاد کنند

ز چشمشان برود آب چشمه ی کوثر

ورا ز زبان حسام تو نکته ای گویند

جدا شود ز هیولی تعلّقات صُور

میان آتش کین بین که لاله ی سیراب

از آب تیغ تو سر برزند چو نیلوفر

چو بر کمر فکنی رخش خاره فرسا را

ز قله گرد برآری به نعل که پیکر

در اوفتد سپر از دست چرخ رویین تن

اگر چو رستم دستان برآوری شش پر

زمانه چون تو ز گرد سپه برون آیی

گمان برد که ز ظلمت برآمد اسکندر

اگر چنانک نه نعلش بر آتش است هلال

ز مهر سمّ سمندت چرا شود لاغر

گرش به معرکه حفظ تو دستگیر آید

سپهر سرزده را سرزنش کند خنجر

ورش عتاب تو خواهد که پایمال شود

کنند صف شکنان نعل مرکب از مغفر

چو ارغنون مدیح تو آورم بر ساز

ز چنگ زهره ی زهرا فرو فتد مزهر

بزن سریر ایالت به بارگاه جلال

که آفتاب به برج شرف بود در خور

مقیم تا نبود دور آسمان محصور

مدام تا نبود قطب چرخ بی محور

دوام عمر تو چون دور باد دور از حصر

چو قطب چرخ مبادت ز روزگار خطر

چو حلّ و عقد جهان در کف کفایت توست

غم جهان چه خوری از جهان و جان بر خور

طرب فزای و خزاین گشای و گوهر بخش

شراب نوش و گل افشان کن و روان پرور